Wilgenvlechten: de schoonheid van immaterieel cultureel erfgoed dat duizenden jaren omspant

Elke mand bevat de overlevingswijsheid van onze voorouders.

Wilgenvlechten vindt zijn oorsprong in de eerbied en het gebruik van de natuur door onze voorouders. In de prehistorie, toen de productiviteit laag was en aardewerk nog niet wijdverbreid, werden wilgentakken, die gemakkelijk verkrijgbaar waren, het favoriete materiaal voor de gereedschappen van onze voorouders. Een 7000 jaar oud fragment van een wilgenvlechtwerk op de Hemudu-vindplaats in Yuyao, Zhejiang, toont, hoewel de textuur vaag is, duidelijk de vroege vorm: een eenvoudige verweving van schering en inslag, met praktische vormen voor het bewaren van voedsel en diverse voorwerpen. Wilgenvlechten ging in die tijd niet om esthetiek; het ging simpelweg om overleven, een 'overlevingsgereedschap', gecreëerd door de handen van onze voorouders in hun wisselwerking met de natuur.

Met de komst van de agrarische samenleving is wilgenvlechten diepgeworteld in het leven van de mensen. In de tarwevelden van het stroomgebied van de Gele Rivier vullen boeren wilgenmanden met gouden tarwekolven. Hun zware gewicht roept de vreugde van een overvloedige oogst op. Op vissersboten langs de Jangtsekiang gooien vissers hun manden in het water, die al snel vol zitten met verse vis en garnalen. In de noordelijke winter gebruiken huisvrouwen wilgenvlechten om voedsel op te slaan voor de winter. De ingewikkelde patronen zorgen voor het welzijn van hun gezin. "Pluk wilgen in de lente, vlecht manden in de zomer, bewaar voedsel in de herfst en weer de kou in de winter" – dit eeuwenoude gezegde vat het belang van wilgenvlechten in het traditionele leven samen. Destijds was wilgenvlechten een noodzaak; elk patroon belichaamde de overlevingswijsheid van onze voorouders en elk artefact belichaamde een levendig, alledaags tafereel.

Steek voor steek weven we de culturele afdruk van een regio

In de loop der tijd verloor het wilgenvlechten geleidelijk zijn puur praktische karakter en begon het regionale culturele kenmerken te integreren, waardoor er verschillende lokale stijlen ontstonden. Het uitgestrekte Chinese grondgebied heeft de diverse ontwikkeling van het wilgenvlechten bevorderd. Het lokale klimaat en de bodem voeden niet alleen de bevolking, maar bevorderen ook het unieke vakmanschap.

In Noord-China straalt de wilgenvlechtkunst van Linshu, Shandong, een gedurfde en ongeremde geest uit. De robuuste en veerkrachtige wilgenbomen van de regio stellen ambachtslieden in staat deze kracht te benutten en robuuste, robuuste objecten te creëren. De 76-jarige Liu Jianguo heeft zijn leven gewijd aan de Linshu-wilgenvlechtkunst. Zijn landbouwmanden maken gebruik van een visgraatweeftechniek, waardoor een krachtig, verweven patroon van schering en inslag ontstaat. Elke mand kan honderd kilo dragen en blijft acht tot tien jaar intact. De oudere zegt vaak: "Onze noordelijke wilgenvlechtkunst moet net als onze natuur zijn: solide en duurzaam." Naast landbouwobjecten is ook het "swastika"-patroon van de Linshu-wilgenvlechtkunst kenmerkend. De repetitieve patronen symboliseren "geluk en een lang leven", en combineren naadloos praktische zaken met een mooie betekenis, waardoor het een klassiek symbool is geworden van de noordelijke wilgenvlechtkunst. In Zuid-Anhui straalt de wilgenvlechtkunst van Funan, Anhui, een gevoel van exquise verfijning uit. De slanke en zachte wilgentakken stellen ambachtslieden in staat om met behulp van geavanceerde technieken levendige en prachtige stukken te creëren. Funan-ambachtslieden zijn gespecialiseerd in 'draaien' en 'invoegen', waarbij ze een enkele wilgentak transformeren tot tientallen ontwerpen. Van delicate fruitschalen tot staande bloemenmanden, elk stuk is een adembenemend kunstwerk. Zhang Wei, een lokale erfgenaam van de traditie 'na 1995', herinnert zich de eerste keer dat hij zijn grootmoeder een wilgenmand zag vlechten: 'Oma's vingers leken magie te bezitten. De dunne wilgentakken draaiden en wervelden in haar handen, en al snel bloeiden ze op tot 'bloemen'.' Tegenwoordig wordt Funan-wilgenvlechtwerk ook ingelegd met bamboe- en houten ornamenten, wat een vleugje verfijning toevoegt en het een representatief voorbeeld maakt van zuidelijke wilgenvlechtwerk dat zowel decoratieve als praktische schoonheid combineert.

Bovendien is het wilgenvlechten in Gushi, Henan, een pronkstuk van kleur. Ambachtslieden verven wilgentakken in levendige tinten zoals rood, geel en groen, waardoor levendige wandkleden en opbergdozen ontstaan ​​die de levendige kleuren van de lente lijken te belichamen. Wilgenvlechten in Linhai, Zhejiang, is nauw verbonden met de volksgebruiken. De "Vijf Graanmanden" die op tempelmarkten worden gebruikt, zijn geweven van vijf verschillende kleuren takken, die rijst, gierst, sorghum, tarwe en bonen vertegenwoordigen. Deze manden dragen de wens van de lokale bevolking voor een overvloedige oogst uit en zijn een essentieel instrument geworden voor het behoud van de volkscultuur. Deze diverse wilgenvlechtstijlen zijn als een verzameling regionale culturele iconen, die de gebruiken en lokale gebruiken van elke regio in hun manden verweven.

Generatie na generatie, immaterieel cultureel erfgoed levendig en levendig houden

Onder invloed van de moderne industriële beschaving zijn veel traditionele ambachten uit het publieke bewustzijn verdwenen. Het wilgenvlechten heeft echter, dankzij de volharding en innovatie van de ambachtslieden, in het nieuwe tijdperk een hernieuwde vitaliteit gevonden. De toegewijde zorg van oudere generaties ambachtslieden en de gedurfde innovatie van nieuwe generaties erfgenamen hebben dit eeuwenoude ambacht een eindeloze vitaliteit gegeven.

De 81-jarige Wang Xiulan uit Gushi, Henan, heeft eelt op haar handen en kromgetrokken knokkels door jarenlang wilgentakken te weven. Toch lichten haar ogen op wanneer ze een wilgentakje oppakt. Ze houdt zich aan het meest traditionele wilgenweefproces: ze kiest takjes die 's ochtends vroeg met dauw bedekt zijn, waardoor ze flexibeler worden; ze gebruikt moerbeihout om te stomen, waarbij ze de hitte zo regelt dat er rook opstijgt maar de pot niet verbrandt; en ze weeft met minutieuze zorg, met behulp van de techniek "één druk, twee steken, drie draden". Elke stap moet nauwkeurig zijn. "Het machinale weven van tegenwoordig is sneller en goedkoper, maar mist de warmte van handen", zegt ze. Haar grootste trots is dat ze de kunst van het wilgenweven intact heeft doorgegeven, met haar eigen handen. Ze geeft de vaardigheden nu regelmatig aan jongeren in haar dorp. "Iedereen die leert, geeft meer hoop aan dit ambacht."

Als de oudere generatie ambachtslieden de "bewakers" van het wilgenvlechten zijn, dan zijn de nieuwe generatie erfgenamen de "vernieuwers". Na haar afstuderen aan de universiteit gaf de 27-jarige Li Yuan haar carrière als stedenbouwkundige op en keerde terug naar haar geboortestad om wilgenvlechten te leren van de heer Liu Jianguo. Ze combineert moderne designconcepten met traditionele wilgenvlechttechnieken en doorbreekt daarmee het stereotype van wilgenvlechten als "ouderwets". Haar rieten handtassen, gemaakt van lichtgewicht riet en geaccentueerd met eenvoudige leren details, behouden de natuurlijke textuur van wilgenvlechten en spreken tegelijkertijd jonge mensen aan. Ze werden een instant hit op e-commerceplatforms. Ze verwerkte wilgenvlechten ook in woonaccessoires, met een lampenkap met een uitgehold patroon. 's Avonds, wanneer de lampen aan zijn, filteren licht en schaduw door de nerf, wat een warme en romantische sfeer creëert. Om het wilgenvlechten te promoten, opende Li Yuan een account op een platform met korte video's, waarin ze het hele proces documenteerde, van het plukken van de rieten takken tot het eindproduct. Ze heeft honderdduizenden volgers en inspireert veel internetgebruikers om te proberen te weven.

Naast ontwerpinnovatie heeft de industrialisatie van het wilgenvlechten ook een nieuwe impuls gegeven aan de nalatenschap ervan. Zhang Wei uit Funan, Anhui, richtte een coöperatie op voor wilgenvlechten. Deze samenwerking brengt lokale ervaren ambachtslieden samen, standaardiseert de inkoop van grondstoffen, stelt productienormen vast en creëert online verkoopkanalen, waardoor de wilgenvlechterij van Funan ook buiten de plattelandsgebieden kan opereren en markten in heel China en zelfs internationaal kan bereiken. Tegenwoordig heeft de wilgenvlechtindustrie van Funan banen gecreëerd en het inkomen verhoogd voor tienduizenden boeren, en is daarmee een belangrijke pijler geworden voor de heropleving van het platteland. Bovendien zijn er in veel gebieden culturele parken en thematische gastgezinnen voor wilgenvlechten ontstaan, waardoor bezoekers het wilgenvlechten zelf kunnen ervaren en de charme van de cultuur tijdens het proces kunnen waarderen. Dit heeft wilgenvlechten getransformeerd van een niche immaterieel cultureel erfgoed tot een universele ervaring.

Van fragmenten in de Hemudu-ruïnes tot prachtige stukken in moderne tentoonstellingszalen, van een overlevingsinstrument voor onze voorouders tot een hedendaags cultureel symbool: wilgenvlechten bestaat al millennia. Het is een geschenk van de natuur, het product van de nauwgezette inspanningen van ambachtslieden, een kenmerk van de regio en een nationale culturele schat. Dankzij het doorzettingsvermogen van de oudere generatie en de innovatie van de jongere generatie weeft dit eeuwenoude, immateriële culturele erfgoed een prachtig hoofdstuk voor het nieuwe tijdperk met een levendigere geest, waardoor de wereld getuige kan zijn van de unieke schoonheid van het Chinese wilgenvlechten.